Ορισμός: Σπονδυλική στένωση είναι ελάττωση του εύρους του σπονδυλικού σωλήνα. Η στένωση του σωλήνα οφείλεται στη σταδιακή, με την πρόοδο της ηλικίας εκφύλιση συνήθως στην αυχενική ή/και στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης (υπερτροφία συνδέσμων και σπονδυλικών αρθρώσεων, οστεόφυτα, προβολή μεσοσπονδύλιων δίσκων, μείωση του ύψους του μεσοσπονδύλιου διαστήματος).Διακρίνεται σε α)Κεντρική β)Πλάγια σπονδυλική στένωση

Κεντρική Σπονδυλική Στένωση: Συνήθως αφορά την προσθιοπίσθια ελάττωση του σπονδυλικού σωλήνα λόγω υπερτροφίας του ωχρού συνδέσμου ή και προβολή του μεσοσπονδυλίου δίσκου,είναι συνήθως οπίσθια-κεντρική με αποτέλεσμα να πιέζεται ο νωτιαίος μυελός ή η ιππουρίδα.Τα κυριότερα συμπτώματα αποτελούν πόνος κάτω άκρων,αίσθημα βάρους,αιμωδίες,καυσαλγίες και νευρογενής διαλείπουσα χωλώτητα.(Ο ασθενής χαρακτηριστικά εμφανίζει πόνο και αισθημα βάρους στα κάτω άκρα συνήθως μετά απο βάδιση μικρής απόστασης και ανακουφίζονται άμεσα με λήψη καθιστικής θέσης ή το σκύψιμο του κορμού του ασθενούς προς τα εμπρός)

Πλάγια σπονδυλική στένωση: Συνήθως αφορά στένωση στην περιοχή των σπονδυλικών τρημάτων από τα οποία εξέρχονται οι νωτιαίες ρίζες και οφείλεται στην ανάπτυξη οστεοφύτων,πάχυνση του ωχρόυ συνδέσμου,οπισθιοπάγια προβολή μεσοσπονδύλιου δίσκου.Κύριο σύμπτωμα αποτελεί ο ριζιτικός πόνος συνήθως σε ένα από τα δύο σκέλη ενώ σε προχωρημένες περιπτώσεις μπορεί να προκλήθει νευρολογική συνδρομή με ελάττωση της μυικής ισχίος.
Συνήθως οι ασθενείς εμφανίζουν και οσφυαλγία καθώς η εκφύλιση των δομών της σπονδυλικής στήλης προκαλεί μηχανική αστάθεια και συνοδό πόνο μηχανικής αιτιολογίας.Συνεπώς σπονδυλική αστάθεια και στένωση είναι 2 παθολογίες που πολύ συχνά συνυπάρχουν με κύριο αίτιο την εκφύλιση των δομών της Σ.Σ.

Διάγνωση: Η διάγνωση βασίζεται στην κλινική εξέταση και επιβεβαιώνεται με τον απεικονιστικό έλεγχο.Είναι πολύ σημαντικό η λήψη ενός καλού ιστορικού από τον εξειδικευμένο ιατρό και η λεπτομερής νευρολογική εξέταση.Η πλέον ενδεδειγμένη απεικονιστική εξέταση για τη διερεύνηση της παθολογίας της σπονδυλικής /τρηματικής στένωσης, είναι η μαγνητική τομογραφία (MRI) της σπονδυλικής στήλης. Το πλεονέκτημά της σε σχέση με την αξονική τομογραφία, η οποία απεικονίζει καλά τις οστικές δομές της σπονδυλικής στήλης, είναι ότι η μαγνητική τομογραφία δείχνει σημαντικές λεπτομέρειες που αφορούν άλλες ευαίσθητες ανατομικές δομές, όπως είναι οι σύνδεσμοι, οι νευρικές ρίζες, οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι και ο νωτιαίος μυελός. Εναλλακτικά, εφόσον ο ασθενής δεν μπορεί να υποβληθεί σε μαγνητική τομογραφία, η αξονική μυελογραφία είναι η εξέταση εκλογής. (CT μυελογραφία). Πριν την αξονική τομογραφία, σκιαγραφική ουσία, εγχύεται εντός του υπαραχνοειδούς χώρου της σπονδυλικής στήλης, όπου κυκλοφορεί το εγκεφαλονωτιαίο υγρό. Με τη χρήση της σκιαγραφικής ουσίας απεικονίζονται καλύτερα τα νεύρα και ο νωτιαίος μυελός.

Θεραπεία: Η θεραπεία της σπονδυλικής στένωσης σε προχωρημένα στάδια και όταν η ποιότητα ζωής υποβαθμίζεται σημαντικά λόγω των συμπτωμάτων ή όταν ο ασθενής εμφανίζει σταδιακή απώλεια της μυικής ισχύος των κάτω άκρων είναι η χειρουργική. Η χειρουργική θεραπεία εκλογής για τη θεραπεία της σπονδυλικής στένωσης είναι η αποσυμπιεστική πεταλεκτομή. Με την τεχνική αυτή αφαιρείται χειρουργικά, το οστικό τμήμα των σπονδύλων το οποίο στενεύει τον αυλό του σπονδυλικού σωλήνα και συμπιέζει το νωτιαίο μυελό ή τις νευρικές ρίζες. Εφόσον χρειαστεί να γίνει πεταλεκτομή σε περισσότερα από δύο επίπεδα ή συνυπάρχει μηχανική αστάθεια της σπονδυλικής στήλης , διενεργείται συμπληρωματικά και σπονδυλοδεσία, προκειμένου να αποφευχθεί αστάθεια της σπονδυλική στήλης.Τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα της χειρουργικής θεραπείας (μετά από 4 και παραπάνω χρόνια) είναι καλά ως άριστα στο 50 – 79 % των ασθενών. Σε ασθενείς με μέτρια έως βαριά σπονδυλική στένωση, η χειρουργική αποσυμπιεστική πεταλεκτομή σε συνδυασμό με ή χωρίς σπονδυλοδεσία είναι αποτελεσματικότερη από το συνδυασμό συντηρητικής / ελάχιστα επεμβατικής θεραπείας.

Αποκατάσταση: Οι περισσότεροι ασθενείς σηκώνονται από το κρεβάτι την ίδια μέρα ή την επομένη του χειρουργείου. Η δραστηριότητα αυξάνεται σταδιακά και μετά από 2-3 μέρες ο ασθενής μπορεί να επανέλθει σπίτι του, ο πόνος του χειρουργικού τραύματος αντιμετωπίζεται με κοινά παυσίπονα και αντιφλεγμονώδη. Στο σπίτι καλό είναι κανείς να συνεχίζει την ανάπαυση μέχρι να συνέλθει ο οργανισμός από το stress του χειρουργείου. Υπολογίζεται ότι το τελευταίο, καθώς και ο χειρουργικός πόνος, περιορίζονται μετά από 1-2 βδομάδες σε επίπεδο που δεν χρειάζονται παυσίπονα. Ο τρόπος με τον οποίο αυξάνεται η δραστηριότητα κατά κανόνα καθορίζεται από την έκταση του χειρουργείου, την προηγούμενη δραστηριότητα του ασθενούς και τον τύπο της χειρουργικής επέμβασης. Έτσι, η επιστροφή στην εργασία ή την οδήγηση υπολογίζεται γύρω στις 2 με 4 βδομάδες, η επιστροφή στις δραστηριότητες, στην ελαφρά γυμναστική όπως το περπάτημα υπολογίζεται γύρω στον 1,5 με 3 μήνες, και όσον αφορά τα σπορ σωματικής επαφής (μπάσκετ), από 3 με 6 μήνες μετά το χειρουργείο.