Η αρθρίτιδα είναι μια χρόνια εκφυλιστική νόσος στην οποία προκαλείται καταστροφή του χόνδρου και των άλλων δομών μιας ή περισσοτέρων αρθρώσεων. Τα κυριότερα συμπτώματα είναι πόνος, οίδημα (πρήξιμο) και δυσκαμψία (δυσκολία στις κινήσεις). Οποιαδήποτε άρθρωση στο σώμα μπορεί να προσβληθεί από αρθρίτιδα, όμως είναι πιο συχνή στο γόνατο.
Η αρθρίτιδα του γόνατος μπορεί να επηρεάσει σε τέτοιο βαθμό το άτομο, που να μην μπορεί να ανταπεξέλθει τις καθημερινές του δραστηριότητες, όπως περπάτημα και ανέβασμα σκάλας. Αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα απώλειας ωρών εργασίας και σοβαρής ανικανότητας για πολλούς ανθρώπους.

Ποιοι είναι οι τύποι της αρθρίτιδας;

Ο πιο συχνός τύπος αρθρίτιδας είναι η ιδιοπαθής, δηλαδή η αρθρίτιδα για την οποία δεν γνωρίζουμε το αίτιο. Άλλοι τύποι είναι η ρευματοειδής, η μετατραυματική κ.ά. Αφορά κυρίως τον ενήλικο πληθυσμό, όμως κάποιοι τύποι προσβάλλουν και τα παιδιά.

Ιδιοπαθής αρθρίτιδα

Είναι ο πιο κοινός τύπος αρθρίτιδας του γόνατος. Αποτελεί μια εκφυλιστική κατάσταση που προσβάλλει συνήθως πληθυσμό άνω των 50 ετών, αν και μπορεί να εμφανιστεί και σε νεότερους. Επιδεινώνεται με αργό ρυθμό συνήθως και ο πόνος που προκαλεί αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου.

Ρευματοειδής αρθρίτιδα

Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα το οποίο προσβάλλει πολλές αρθρώσεις στο σώμα, συμπεριλαμβανομένου και του γόνατος. Συνήθως είναι συμμετρική, δηλαδή προσβάλλει ταυτόχρονα την ίδια άρθρωση και από τις δύο πλευρές του σώματος. Στην ρευματοειδή αρθρίτιδα, ο αρθρικός υμένας που περιβάλλει την άρθρωση ξεκινά να φλεγμαίνει, με αποτέλεσμα πόνο και δυσκαμψία του γόνατος.

Μετατραυματική αρθρίτιδα

Η μετατραυματική αρθρίτιδα είναι ένας τύπος αρθρίτιδας που προκαλείται μετά από μια κάκωση της άρθρωσης, όπως ένα ενδαρθρικό κάταγμα, δηλαδή ένα σπάσιμο που εκτείνεται μέσα στην άρθρωση. Η κάκωση αυτή έχει ως συνέπεια να αναπτυχθεί αρθρίτιδα στην άρθρωση αυτή ακόμη και αρκετά χρόνια μετά. Επίσης μια ρήξη μηνίσκου ή κάποιου από τους συνδέσμους του γόνατος (όπως ο πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος), προκαλούν αστάθεια και φθορά στην άρθρωση, η οποία οδηγεί σε αρθρίτιδα.

Ποιά είναι τα συμπτώματα της αρθρίτιδας του γόνατος;

Η άρθρωση που έχει προσβληθεί από αρθρίτιδα μπορεί να είναι επώδυνη και να έχει ύδραρθρο, δηλαδή υγρό περισσότερο από το φυσιολογικό. Γενικά ο πόνος επιδεινώνεται σταδιακά με το χρόνο, αν και είναι πιθανή ξαφνική εμφάνιση πόνου, όπως επίσης συχνά υπάρχουν εξάρσεις και υφέσεις, δηλαδή περίοδοι με έντονο πόνο που ακολουθούνται από περιόδους με μειωμένο πόνο. Άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Δυσχέρεια στην κάμψη και έκταση του γόνατος λόγω της αυξημένης ποσότητας αρθρικού υγρού.
• Αυξημένος πόνος και ύδραρθρο (δηλαδή αυξημένη ποσότητα αρθρικού υγρού μέσα στην άρθρωση) κατά το ξύπνημα ή μετά από παρατεταμένη ακινησία, ιδιαίτερα σε κάμψη.
• Κριγμός, δηλαδή “τρίξιμο” και αίσθημα εμπλοκής κατά τις κινήσεις της άρθρωσης, που οφείλεται στην παρουσία κομματιών χόνδρου και άλλων ιστών που κυκλοφορούν μέσα στην άρθρωση.
• Αίσθημα αστάθειας της άρθρωσης, τέτοιο ώστε το άτομο να μην “εμπιστεύεται” το γόνατό του κατά τις δραστηριότητές του.
• Αυξημένος πόνος με τις αλλαγές του καιρού.

Πώς αντιμετωπίζεται η αρθρίτιδα του γόνατος;

Ο πιο συχνός τύπος αρθρίτιδας, η ιδιοπαθής, δεν μπορεί να θεραπευθεί, όμως υπάρχουν πολλές επιλογές αντιμετώπισης ανάλογα με τη βαρύτητα, ώστε το άτομο που πάσχει από αυτήν, να μπορεί να ελέγξει τον πόνο και να διατηρηθεί ενεργό και λειτουργικό στις καθημερινές του δραστηριότητες.

Τροποποίηση του τρόπου ζωής

Η αλλαγή από δραστηριότητες με έντονη επίπτωση στις αρθρώσεις σε άλλες πιο ήπιες (όπως ποδήλατο ή κολύμπι), μειώνουν την καταπόνηση του γόνατος. Η απώλεια βάρους επίσης βοηθά στην μείωση της καταπόνησης και οδηγεί σε μείωση του πόνου και βελτίωση της λειτουργικότητας.

Εκγύμναση

Κάποιες ειδικές ασκήσεις μπορούν να αυξήσουν το εύρος κίνησης και την ελαστικότητα, καθώς και να ενισχύσουν τους μύες γύρω από το γόνατο. Ο φυσιοθεραπευτής ή ο γυμναστής μπορούν να βοηθήσουν στην κατάρτιση ενός εξειδικευμένου προγράμματος ενδυνάμωσης.

Νάρθηκες και βοηθήματα

Η χρήση μπαστουνιού και απορροφητικών υποδημάτων και υποποδίων (πάτων) μπορούν να βοηθήσουν στην ελάττωση του πόνου. Επίσης η χρήση νάρθηκα αποφόρτισης του προσβεβλημένου διαμερίσματος της άρθρωσης, μπορεί να το αποφορτίσει ώστε να μειωθεί ο πόνος.

Φαρμακευτική αγωγή

• Τα απλά αναλγητικά (όπως η παρακεταμόλη, Depon®, Apotel®) μπορούν να βοηθήσουν αποτελεσματικά σε αρχόμενα στάδια της αρθρίτιδας του γόνατος. Επίσης η τοπική εφαρμογή αλοιφών ή επιθεμάτων με καψαϊκίνη (Qutenza®, Capser®) μπορεί να ανακουφίσει απο τα συμπτώματα, λόγω της επιφανειακής θέσης της άρθρωσης του γόνατος.
• Τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα είναι πιο ισχυρά και κυκλοφορούν με τη μορφή δισκίων για λήψη από το στόμα αλλά και ως αλοιφή ή υγρό για επάλειψη της άρθρωσης. Απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή κατά τη χρήση τους, λόγω των πολλών ανεπιθύμητων ενεργειών.
• Τα στεροειδή (κορτιζόνη) έχουν πολύ ισχυρή αντιφλεγμονώδη δράση και μπορούν να ληφθούν με τη μορφή δισκίων από το στόμα και σε ενέσιμη μορφή με έγχυση εντός της άρθρωσης. Ειδικά για την ενδαρθρική έγχυση, πρέπει να τονιστεί ότι παρότι μπορεί πρόσκαιρα να ανακουφίσει από τον πόνο για άλλοτε άλλο χρονικό διάστημα, εντούτοις μακροπρόθεσμα προκαλεί ταχύτερη εκφύλιση της άρθρωσης με συνέπεια τελικά την επιδείνωση των συμπτωμάτων.
• Οι εγχύσεις υαλουρονικού οξεός (ένα από τα συστατικά του αρθρικού υγρού) εντός της άρθρωσης του γόνατος μπορεί να προσφέρουν ανακούφιση από τα συμπτώματα για κάποιο χρονικό διάστημα, που δεν μπορεί να προβλεφθεί και μόνο εφόσον η αρθρίτιδα βρίσκεται σε αρχόμενα στάδια.
• Οι εγχύσεις αυτόλογων παραγόντων, είναι μια σχετικά καινούρια θεραπεία, που έχει αρχίσει να εφαρμόζεται για την αντιμετώπιση της αρχόμενης αρθρίτιδας του γόνατος, με αποτελέσματα ανάλογα με την βαρύτητα της αρθρίτιδας.

Χειρουργική θεραπεία της αρθρίτιδας

Όταν τα συντηρητικά μέσα αντιμετώπισης της αρθρίτιδας αποτύχουν να διατηρήσουν την άρθρωση ανώδυνη και λειτουργική, τότε θα απαιτηθεί χειρουργική αντιμετώπιση. Το είδος της χειρουργικής θεραπείας εξαρτάται από το στάδιο της αρθρίτιδας, την ηλικία καθώς και από το επίπεδο δραστηριότητας και τις προσδοκίες του ασθενή. Παρακάτω παρατίθενται επιγραμματικά τα είδη της χειρουργικής θεραπείας που εφαρμόζουμε.
Αρθροσκόπηση: Αν και παλαιότερα εφαρμόστηκε στην αρθρίτιδα του γόνατος λόγω της μικρής παρεμβατικότητας, με σκοπό την καθυστέρηση επιδείνωσης των συμπτωμάτων, τελικά αποδείχθηκε ότι οι αθενείς αυτοί κατέληγαν να υποβληθούν σε ριζικότερη επέμβαση στον ίδιο περίπου χρόνο με αυτούς που δεν υποβάλλονταν σε αρθροσκόπηση. Έτσι σήμερα οι ενδείξεις για αρθροσκόπηση του γόνατος με αρθρίτιδα περιορίζεται σε περιπτώσεις, που αποδεδειγμένα τα συμπτώματα οφείλονται σε εκφυλιστική ρήξη μηνίσκου, που δεν καθίσταται ασυμπτωματική με συντηρητικά μέσα, ή σε ελεύθερα σώματα εντός της άρθρωσης, που προκαλούν περιορισμό στις κινήσεις.
Οστεοτομία: Είναι μια τεχνική, με την οποία τροποποιούμε τον μηχανικό άξονα του γόνατος, ώστε τα φορτία να διέρχονται από το υγιές διαμέρισμα του γόνατος και το αρθριτικό να αποφορτιστεί ώστε να καταστεί ασυμπτωματικό.
Μερική αρθροπλαστική γόνατος: Στην επέμβαση αυτή, αντικαθίσταται το τμήμα της άρθρωσης που είναι αρθριτικό με τεχνητή, που αποτελείται από μέταλλο και πλαστικό. Απαραίτητη προϋπόθεση τα υπόλοιπα τμήματα της άρθρωσης να είναι σε καλή κατάσταση.
Ολική αρθροπλαστική γόνατος: Στην επέμβαση αυτή, αντικαθίσταται ολόκληρη η άρθρωση με τεχνητή.